antianemikos στον Άγιο ΜάμαΤο αποφάσισα αφού έφαγα το μεσημεριανό μου στο όμορφο ταβερνάκι στη «Λαϊκή γειτονιά» της Λευκωσίας… Θα πάω στον Άγιο Μάμα στη Μόρφου. Περπατάω στην οδό Λήδρας και δίνω την χτεσινή μου βίζα για επαναθεώρηση είμαι περασμένος στους υπολογιστές του ψευδοκράτους και περνάω τα «σύνορα». Που θα βρω ταξί ρωτάω στα αγγλικά έναν μαγαζάτορα. Μου εξηγεί και προχωράω προς την πιάτσα. Ένα μόνο ταξί μαύρο πολυτελές Mercedes 280. “How much to get me to Ayios Mamas in Morphou?” “60 euros” “Too much 50 and we go”, “55”, “ok” κάθομαι στη θέση του συνοδηγού και ο τουρκοκύπριος ταξιτζής ο Ερκίν βάζει εμπρός. Γελαστός άνθρωπος στην ηλικία μου. Βγαίνουμε από τη Λευκωσία και μπαίνουμε σε έναν αυτοκινητόδρομο. Το τοπίο ξερό, ελάχιστα δένδρα και αυτά σκονισμένα σαν να θέλουν ένα μεγάλο χέρι να τα ξεσκονίσει ενώ στον Πενταδάκτυλο διακρίνεται η τεράστια σημαία του ψευδοκράτους… Ο δρόμος συνεχίζει μέσα από την απέραντη πεδιάδα παντού ξεραϊλα και ύστερα συνέχεια καμπαρέ, καμπαρέ, καμπαρέ… “Too many of them...” σχολιάζω, “Yes, russian girls” μου απαντάει ο Ερκίν... Κουνώντας το κεφάλι. Από πού είσαι τον ρωτάω στα αγγλικά. Πάφος μου λέει έφυγα πολύ μικρός από κεί ύστερα από τον πόλεμο… Συνειδητοποιώ πως και κάποιοι τουρκοκύπριοι έχασαν τις εστίες τους, λιγότεροι κατά πολύ από τους ελληνοκύπριους αλλά υπάρχουν. Τον ρωτάω αν θα επανενωθεί ποτέ το νησί τι πιστεύει. Μόνο ο Θεός ξέρει μου αποκρινεται.. διακρίνω στη φωνή του μια πίκρα
«Έχεις παιδιά Γιώργο είσαι παντρεμένος;» με ρωτάει, «όχι εσύ;», «Ναι δυο κόρες». «Να ναι ευτυχισμένες του απαντώ»…
Πλησιάζουμε πια στη Μόρφου μέσα από την ξεραΐλα ξεπηδούν ξαφνικά πορτοκαλεώνες, πολλοί απέραντοι. Μόρφου ο πορτοκαλεώνας της Κύπρου σκέφτομαι. Οι πιο πολλοί με σημάδια εγκατάλειψης, δένδρα ακλάδευτα, γεμάτοι χορτάρια ξερά, παρακμή…
Που είναι οι κάποτε περήφανοι ιδιοκτήτες τους που εξήγαγαν τα πορτοκάλια με το παλιό τραινάκι που έκανε το δρομολόγιο Μόρφου-Λευκωσία-Αμμόχωστος;
Ξεπροβάλλει η εκκλησία του Άγιου Μάμαντος δίπλα ένα μουσείο και δυο τεράστιες σημαίες τουρκική και του ψευδοκράτους. Παντού τη σημαία του ψευδοκράτους την συνοδεύει και η τουρκική. Δείγμα της αδυναμίας επιβίωσης αυτού του μορφώματος της χώρας του πουθενά με δικές του δυνάμεις…Κατεβαίνω από το ταξί και πληροφορούμαι πως πρέπει να πληρώσω 2,5 ευρώ για να μπω στην εκκλησία «μουσείο εικόνων» όπως γράφουν στην είσοδό της.
Μόνο μια τουρκάλα φύλακας και ένα ζευγάρι γερμανοί τουρίστες μέσα. Δεν είμαι θρήσκος αλλά κάνω μισή ντουζίνα σταυρούς σαν να είμαι ο πιο θρησκόληπτος χριστιανός μπαίνοντας για να τσαντίσω την φύλακα ενώ μου τσεκάρει το εισιτήριο. Οι τοιχογραφίες εντυπωσιακές, νοιώθεις ένα δέος μέσα στον σιωπηλό ναό. Κάποιες τοιχογραφίες με χαραγμένα ονόματα επάνω και παραδίπλα ο τάφος του Άγιου Μάμαντος με την εικόνα του.
Ο Άγιος Μάμας είναι πάνω σε ένα λιοντάρι και στα χέρια του κρατάει ένα μικρό αρνάκι. Σύμφωνα με το μύθο ο κυβερνήτης της Κύπρου έβαζε δυσβάσταχτους φόρους και ο Μάμας αρνήθηκε να πληρώσει. Διέταξε λοιπόν να του τον πάνε για να λογοδοτήσει. Στο δρόμο ένα λιοντάρι ήταν έτοιμο να κατασπαράξει ένα αρνάκι κι ο άγιος το διέταξε να το αφήσει κάτω. Εν συνεχεία πήρε το αρνάκι αγκαλιά και πήγε καβάλα στο λιοντάρι στον κυβερνήτη που όταν είδε το θέαμα αυτό διέταξε να αφήσουν τον άγιο ελεύθερο και να μην ξαναπληρώσει φόρους.
Υπέροχος μύθος πράγματι… ένας άγιος που αντιδρά σε έναν φορομπήχτη κυβερνήτη. Δίπλα τάματα ασημένια και κέρινα, αυτιά και χέρια, ολόκληρα μωρά…
Η αγία τράπεζα σκονισμένη την φωτογραφίζω. «Photos yes but no flash please» ακούω την εντολή της φρουρού και απενεργοποιώ το φλας.
Βγαίνω και ποζάρω μπροστά στο ναό με φωτογραφίζει ο ταξιτζής μου και προχωράω στο μουσείο που υπάρχει παραδίπλα. Είναι σε δύο πατώματα. Με τμήμα φυσικής ιστορίας και αρχαιολογίας. Τα εκθέματα βαλσαμωμένα ζώα δείχνουν αφρόντιστα και ταλαιπωρημένα…
τα αρχαία σε καλύτερη κατάσταση φωτογραφίζω και θλίβομαι…
Πολιτιστική κληρονομιά άλλων σφετερισμένη σκέφτομαι και ποιος ξέρει κάποτε ποιοι με πόση φροντίδα κόπιασαν για να βαλσαμώσουν αυτά τα ζώα και στη συνέχεια φρόντισαν να είναι σε άριστη κατάσταση για να περηφανεύονται για το μουσείο τους σε αυτή τη μικρή πόλη με τον εργατικό και προοδευτικό πληθυσμό. Η ώρα περνάει και προσφέρομαι να κεράσω τον Ερκίν έναν καφέ καθώς περνάμε μέσα από τους δρόμους της κωμόπολης της Μόρφου. Στενοί δρόμοι, φτωχικά μαγαζιά, ρυθμοί εντελώς νωχελικοί καμία παρουσία τουρισμού. "Ήσυχη πόλη μου λέει ο Ερκίν"… "Ναι του λέω πολύ ησυχη".
Δεν θα δει ο επισκέπτης στη σημερινή Μόρφου τους ξωμάχους των πορτοκαλεώνων, ούτε θα ακούσει τα γέλια από τα ξακουστά για την ομορφιά τους κορίτσια της, ούτε θα δει τον Λουκή Ακρίτα νεαρό δάσκαλο να περνάει με το ποδήλατό του τους δρόμους και να χαιρετάει τους συμπολίτες τους πριν έρθει στην Ελλάδα σαν «Νέος με καλάς συστάσεις» και εν συνεχεία πολεμήσει στον πόλεμο του 1940 σαν εθελοντής. Ο Λουκής Ακρίτας ο λαμπρός γόνος της Μόρφου, ο δάσκαλος, ο πολεμιστής του ’40, ο δημοκράτης, ο Κύπριος, ο Έλληνας…
Τι θα δεί; Μια εικόνα θλιβερής πολίχνης που θυμίζει τουρκική ενδοχώρα, το απότομο τέλος μια πορείας αιώνων, ένα μέρος χωρίς δική του ταυτότητα πια…
Πληρώνω τον καφέ του Ερκίν πριν με οδηγήσει πίσω στη Λευκωσία. Πληρώνω με εικοσάευρο ένα ευτελές ποσό και παίρνω ρέστα σε τούρκικες λίρες που δεν έχω τι να τις κάνω. Ευτυχώς τις δίνω στον Ερκίν και θα συμπληρώσω το υπόλοιπο σε ευρώ. Το δέχεται...
Είμαι σιωπηλός στο δρόμο της επιστροφής…
Περνάω την οδό Λήδρας κατ’ αντίστροφη φορά, η Μόρφου μόνο 40 χιλιόμετρα απόσταση κι όμως τόσο μακρυά…
Όπως κι εσύ…
Στα μάτια σου που είδαν για πρώτη φορά το φως στην ελεύθερη Μόρφου… Να την ξαναδούν ελεύθερη…
Yπάρχει κάτι πιο εύκολο να διαχειριστούμε από το ψέμα αγαπητοί μου αναγνώστες...
