Palomar and Minkowski (από τα 50s)

Άλλο ένα σαββατοκύριακο στην Εύβοια κι ο καιρός καλός!

Η Δίρφυς όπως φαίνεται κοντά από το σημείο που παρατηρώ

Ασπρόμαυρη φωτό εμφανισμένη από τον γράφοντα 

Φιλμ Kodak T-Max 100+κόκκινο φίλτρο για τονισμό των νεφών

Δεν το σκέφτομαι δεύτερη φορά παρά την κούραση με το που φτάνω φορτώνω το 12ιντσο τηλεσκόπιο στο αυτοκίνητο και βουρ για το γήπεδο του χωριού κανένα χιλιόμετρο πιο βόρεια.

Στήνω το τηλεσκόπιο λίγο μετά τη δύση... Το μεγάλο γυάλιμο μάτι του σιγά σιγά ψύχεται στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Φαίνονται ένα ένα τα άστρα καθώς πέφτει η νύχτα... Το θερινό τρίγωνο Βέγας, Ντενέμπ, Αλτάιρ κι ύστερα από λίγο ο Πολικός.

Στοχεύω το βορά και οριζοντιώνω το τηλεσκόπιο. Στο χειριστήριο-υπολογιστή βάζω ημερομηνία, ώρα και συντεταγμένες 23 μοίρες και 48 πρώτα ανατολικά, 38 μοίρες και 35 πρώτα βόρεια διαλέγω άστρα ευθυγράμμισης Altair μετακινώ το τηλεσκόπιο και τον στοχεύω... Ο μικροεπεξεργαστής στο χειριστήριο μου ζητάει δεύτερο διαλέγω Alderamin πατάω enter τα μοτέρ μουγκρίζουν το τηλεσκόπιο κινείται στο σκοτάδι προς τον Alderamin (α του Κηφέα) τον κεντράρω και πατάω enter "Aligment succesful" είμαι έτοιμος! Το χειριστήριο πλέον δέχεται εντολές και μετακινεί το τηλεσκόπιο προς τα ουράνια σώματα που επιλέγω. Πρώτος στόχος το απομακρυσμένο σφαιρωτό σμήνος NGC7006 στο Δελφίνι γκρρρρ τα μοτέρ γρυλίζουν κι ένα μπιπ κοιτάζω στον προσοφθάλμιο το σμήνος είναι στο πεδίο. Μικρό μπαλάκι από άστρα αδιάλυτο και πολύ μακρινό (απόσταση 100.000 έτη φωτός αν θυμάμαι καλά). Πλήκτρα στο χειριστήριο και τσουπ το σφαιρωτό NGC6760 στον Αετό κι από κει στο αμυδρό πλανητικό NGC6772 που φαίνεται εύκολα με 12 ίντσες. Η προθέρμανση έχει αρχίσει. Πάω προς τα βόρεια και σαρώνω καθώς περνάει η ώρα γαλαξίες στον αστερισμό των Ιχθύων... τον ένα μετά τον άλλο. Η ώρα περνάει χωρίς να το καταλαβαίνω. Εντολή στο τηλεσκόπιο να στοχεύσει στον μεγάλο και αμυδρό σπειροειδή γαλαξία IC342 στον τεράστιο ασαφή και αμυδρό αστερισμό της Καμηλοπάρδαλης. Κάποιος χαριτολογώντας είχε πει πως η Καμηλοπάρδαλη είναι το μέρος του ουρανού που δεν υπάρχει αστερισμός. Ο γαλαξίας είναι ορατός στον προσοφθάλμιο Koenig 24 mm σαν μια θαμπάδα στο πεδίο. 

Ο γαλαξίας IC342 σε φωτογραφική πλάκα του Palomar Deep Sky Survey

Ο πυρήνας του διακρίνεται σαν νεφελώδες άστρο εντολή στο τηλεσκόπιο να στοχεύσει στο ανοικτό σμήνος NGC1502 στην Καμηλοπάρδαλη και ξαφνικά απανωτά μπιπ μπιπ μπιπππ τα 7 αμπερώρια του power pack τα ήπιαν τα αδηφάγα μοτέρ κάνοντας το τηλεσκόπιο βόλτες στον ουρανό. 

Δεν πειράζει σταματώ το αστροζάπινγκ και γίνομαι αστροάλτης. Ξεσκονίζω τον χάρτη και ανάβω τον κόκκινο φακό... Μετακινώ το τηλεσκόπιο χειροκίνητα και από τον ερευνητή διακρίνω τη γραμμή από άστρα γνωστή σαν Kembel's cascade που σαν ποτάμι καταλήγει σε μια "λιμνούλα" από άστρα που είναι το NGC1502.  Όμορφο με ένα διπλό αστέρα στο κέντρο του. Ένα άλμα παραδίπλα και νάτο το πλανητικό νεφέλωμα NGC1501. Συνεχίζω σε κάτι εύκολο τον γαλαξία της Ανδρομέδας... Τεράστιος δεν χωράει στο προσοφθάλμιο. Σαρώνω αργά και τον απολαμβάνω μαζί με τους συνοδούς του γαλαξίες M32 και M110. 

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας (Μ31) φωτογραφία του γράφοντος

Η νύχτα είναι γλυκιά και όμορφη. Ο γαλαξίας Μ33 διακρίνεται αμυδρά με περιφερειακή όραση... Καιρός για πιο δύσκολα.

Κοιτάζω το χάρτη και πηγαίνω για κάτι πραγματικά δύσκολο το σφαιρωτό σμήνος Palomar 1 στον Κηφέα. Ένα από τα 15 σφαιρωτά σμήνη, όλα πολύ αμυδρά, που ανακαλύφτηκαν τη δεκαετία του 50 σε φωτογραφικές πλάκες του γνωστού Palomar Deep Sky Survey. Ξεκινώ από ένα εύκολα ορατό άστρο και με το χάρτη εντοπίζω σχήματα, τριγωνάκια, τετράπλευρα, τραπέζια πηδώντας από πεδίο σε πεδίο σαν παλαίμαχος αστροάλτης. Να ένα τριγωνάκι από άστρα δίπλα του είναι το Palomar 1. Τίποτα στο σημείο που πρέπει να είναι το αντικείμενο. Αλλάζω προσοφθάλμιο, ένας Eudiascopic 7.5 mm ανεβάζει τη μεγέθυνση στις 200 φορές κοιτάζω προσεχτικά με πλάγια όραση και τελείως οριακά πιάνω μια αδιόρατη λάμψη στο σημείο του Palomar 1! Ναι το κατέκτησα!  Από τα πιο δύσκολα αντικείμενα που έχω παρατηρήσει!

Το σφαιρωτό σμήνος Palomar 1 σε φωτογραφική πλάκα του Palomar Deep Sky Survey

Ανάβω ένα τσιγάρο και κοιτάζω τον ουρανό με γυμνό μάτι ο Γαλαξίας ψηλά τον διασχίζει και ακούω στη σιγαλιά της νύχτας μια κουκουβάγια από μακριά...

Το ραδιόφωνο παίζει λαϊκά. Βγάζω πάλι τους χάρτες και ξεκινώ για νέους στόχους. Πλανητικό νεφέλωμα IC3568 με απόκλιση 82 μοίρες κοντά στον πολικό αστέρα και φαίνεται όλο το χρόνο. Να το στο πεδίο ένα αστεράκι με νεφελώδη "ατμόσφαιρα". Ανεβάζοντας μεγέθυνση βλέπω και ένα αμυδρό άστρο δίπλα του. Καταγράφεται κι αυτό και ώρα για δύσκολους στόχους πάλι από τη δεκαετία του 50 όταν ο Minkowski χρησιμοποιώντας ένα αντικειμενικό πρίσμα ανακάλυψε φωτογραφικά δεκάδες πλανητικά νεφελώματα που αντί για φασματάκια έδιναν σημεία στη φωτογαφική πλάκα λόγω του μονοχρωματικού τους σχεδόν φωτός.

Με τους κόκκινους κύκλους στοχεύω το σημείο στον Κηφέα πάλι άλματα από σχήμα σε σχήμα τρίγωνα, τετράγωνα, τραπέζια και το Minkowski 2-55 είναι στο πεδίο. Με ένα φίλτρο νεφελωμάτων είναι εύκολα ορατό παρά το 14.3 μέγεθός του.

Μετά σειρά για εντοπισμό έχει άλλο ένα Minkowski 2-51. Κοντά στον δ Κηφέα. Σαν έμπειρος πια αστροάλτης δεν έχω πρόβλημα το εντοπίζω εύκολα και χωρίς φίλτρο νεφελωμάτων.

Η ώρα κοντεύει πια 4 ρίχνω μια ματιά στο πάντα όμορφο διπλό σμήνος στον Περσέα που είναι ορατό σαν μια θαμπάδα με δυο πυρήνες στο γυμνό μάτι και μια ματιά με το  τηλεσκόπιο στο γνωστό πλανητικό νεφέλωμα Μ76 στον Περσέα επίσης που λόγω σχήματος το λένε και νεφέλωμα φελλό (cork nebula). Όντως σκέφτομαι πως είναι ένας τεράστιος φελλός σαμπάνιας που ανοίγω για να γιορτάσω μόνος την όμορφη αστροβραδιά (πόσο μάλιστα που ακούω και λαϊκά στο ραδιόφωνο!).

Το νεφέλωμα φελλός (M76) στον Περσέα

Ανάβω λευκό φως και μαζεύω το τηλεσκόπιο και τους προσοφθάλμιους. Έχει κι άλλα Palomars και Minkowskies από τη δεκαετία του 50 που είναι εκεί και με περιμένουν να τα ανακαλύψω κι εγώ!